Zelfs de kleinste gemeente is een gigantische onderneming, verantwoordelijk voor wegen, vuilnisophaling, sportwedstrijden, straatverlichting en vaak ook rusthuizen en onderwijs. Over hoeveel geld gaat het en waar wordt het in Middelkerke aan besteed?
Gemeenten besteden het overgrote deel van hun geld niet aan stadsvernieuwingsprojecten of het wegennetwerk maar aan de lonen en uitgaven die elke dag de boel draaiende houden: de exploitatie. Lokale besturen zijn in Vlaanderen onder meer bevoegd voor scholen, kinderopvang, sociale bijstand, ruimtelijke ordening, bibliotheken, jeugdwerking, sport, natuurbeheer en gemeentelijke wegen en pleinen.
| Bestuur | 512 euro | |
|---|---|---|
| Cultuur | 387 euro | |
| Veiligheid | 280 euro | |
| Zorg | 256 euro | |
| Andere | 183 euro | |
| Milieu | 147 euro | |
| Wonen | 139 euro | |
| Handel | 119 euro | |
| Onderwijs | 114 euro | |
| Mobiliteit | 57 euro |
Hoe en hoeveel een gemeente investeert, kan sterk verschillen. Een dorp of stad kan ervoor kiezen om weinig uit te geven maar ook weinig belastingen te vragen van de inwoners. Een bestuur kan ook beslissen dat er investeringen nodig zijn om de gemeente aantrekkelijker en meer leefbaar te maken. Gemeenten investeren onder meer in riolen, wegen, gemeentescholen, sporthallen en cultuurcentra, containerparken en echte parken.
De grootste zorg voor een politicus is nièt dat grote projecten boven budget eindigen, maar dat gemeentelijke projecten niet uitgevoerd geraken. Een gemeente zoals Gent die een gedempte waterweg terug in ere wil herstellen, moet wachten op subsidies van Europa en een budget van Waterwegen & Zeekanaal. Een gemeente zoals Lanaken die een nieuwe riolering wil aanleggen moet het eens geraken met het Vlaams Gewest. Heel wat gemeenten investeren bijgevolg een pak minder dan oorspronkelijk gepland.
| Mobiliteit | 92 euro | |
|---|---|---|
| Cultuur | 89 euro | |
| Andere | 62 euro | |
| Bestuur | 50 euro | |
| Wonen | 15 euro | |
| Onderwijs | 9 euro | |
| Milieu | 6 euro | |
| Zorg | 2 euro | |
| Veiligheid | 1 euro | |
| Handel | 0 euro |
De spreiding van investeringsuitgaven over de verschillende beleidsdomeinen varieert sterk van jaar tot jaar: een gemeente die een gloednieuw cultureel centrum opent in 2016, zal in 2017 niet nòg eens zo'n centrum bouwen.
Gemeenten innen hun inkomsten grosso modo op vier manieren: via de aanvullende personenbelasting op basis van uw inkomsten, via de opcentiemen op de onroerende voorheffing op basis van uw vastgoed, via lokale taksen en vergoedingen voor diensten (vuilniszakken, bijvoorbeeld) en via subsidies van de Vlaamse overheid zoals het gemeentefonds en het stedenfonds.
In 2015 haalde Middelkerke in totaal zo'n 1838 euro binnen per persoon uit belastingen, onroerende voorheffing en lokale taksen.
De aanvullende personenbelasting int Middelkerke niet zelf, maar wordt opgehaald samen met de jaarlijkse personenbelasting op het inkomen. Op die manier maakt de gemeente handig gebruik van het belastingsapparaat van de federale overheid.
De personenbelasting is een belangrijke inkomstenbron voor gemeenten, maar er zijn uitzonderingen. Kustgemeenten in het bijzonder kiezen er vaak voor om weinig of geen aanvullende personenbelasting te innen, want die straffen de échte inwoners en bevoordelen inwoners van andere gemeenten met een tweede verblijf aan de kust. In plaats daarvan innen ze een fikse onroerende voorheffing op woningen en soms een tweedeverblijfstaks.
In Middelkerke betaalt u 5% aanvullende personenbelastingen. Dat is normaal voor ▩ kustgemeenten.
De onroerende voorheffing wordt in de eerste plaats geïnd door de Vlaamse overheid, maar provincies en gemeenten kunnen op dat bedrag opcentiemen heffen. Die opcentiemen liggen vaak veel hoger dan het basisbedrag. Als een gemeente 1400 opcentiemen heft op de onroerende voorheffing – het gemiddelde onder de Vlaamse gemeenten – dan moet u de gemeente 14 euro voor elke euro die de Vlaamse overheid int.
Hoeveel de voorheffing precies bedraagt hangt af van het kadastraal inkomen van uw woning en de hoogte van de opcentiemen in uw gemeente.
In Middelkerke betaalt u de gemeente nog eens 1750 opcentiemen onroerende voorheffing, bovenop wat de federale overheid int. Dat is normaal voor ▩ kustgemeenten.
Een laatste inkomstenbron voor gemeenten zijn lokale belastingen die ze zelf heft en kosten die ze doorrekent aan burgers en bedrijven, zoals een vergoeding voor een afschrift van een geboorteakte, een vergunning die een café toelaat om terras te houden, of de milieubelasting op landbouw en industrie. Retributies en gemeentebelastingen, heet dat officieel.
Middelkerke haalde in 2015 1838 euro per inwoner uit belastingen, opcentiemen en retributies. Dat is normaal voor ▩ kustgemeenten.
Voor grote investeringen geven gemeenten obligaties uit, of ze gaan op zoek naar een lening. Elke gemeente, op een paar uitzonderingen na, heeft schulden.
De Vlaamse overheid eist een zekere financiële discipline van haar gemeenten en houdt nauwlettend in de gaten hoeveel een gemeente leent. Daardoor valt de schuldenlast bij de Vlaamse gemeenten al bij al goed mee. Een beperkt aantal gemeenten, Mechelen voorop, moet wel oppassen, want daar is de schuldenlast per inwoner erg hoog.
Met De geldstromen van Middelkerke gaven we u een overzicht van waar uw gemeente geld aan uitgeeft en wat dat allemaal kost. Maar het is geen rangschikking. Elke gemeente heeft een eigen geschiedenis en eigen uitdagingen, niet vervat in de cijfers.
Verwacht van De Tijd de komende weken en maanden – in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 – meer straffe grafieken en sterke verhalen over uw gemeente. We houden u op de hoogte.
Analyse en ontwerp door Stijn Debrouwere. Tekst en concept door Stijn Debrouwere en Bart Haeck. Illustratie van Filip Ysenbaert. Met hulp van Raphaël Cockx, Thomas Roelens, Andries Fluit, Ruben Van Lent en Bert Rymen. Gepubliceerd op vrijdag 6 oktober 2017. © 2017 Mediafin