Zonnerecord en toch risico op tekorten. Wat weet u over de energieomslag?

De zon scheen de voorbije weken zo overvloedig dat zonnepanelen een recordhoeveelheid groene stroom opwekten. Tegelijk werd de concessie voor nieuwe windparken uitgesteld en waarschuwde de netbeheerder Elia voor mogelijke stroomtekorten vanaf 2035.

De energietransitie is, met alle bijhorende groeipijnen en opportuniteiten, in volle gang. Terwijl elektrische wagens, warmtepompen, batterijparken en datacenters in het hele land uit de grond schieten, dringt één vraag zich op: kunnen we wel tegemoetkomen aan de groeiende behoefte aan groene energie?

Test hier uw kennis over de energietransitie in 8 thema's en vragen.

Begin dit jaar kondigde de Vlaamse energieregulator aan dat er voor het eerst meer dan 1 miljoen zonnepaneelinstallaties op onze daken liggen. Die behelzen al lang niet meer de klassieke panelen alleen. Ook stekkerinstallaties die op een balkon of terras worden geplaatst, zijn sinds kort toegelaten, wat vooral interessant is voor huurders.

In 2020 lag het totale geïnstalleerde piekvermogen van zonnepanelen in België op ongeveer 4 gigawatt (GW), wat grofweg overeenstemt met de capaciteit van vier kernreactoren. Sindsdien ging het snel. De markt trok aan, mede dankzij lagere installatiekosten en hogere elektriciteitsprijzen.

Hoeveel geïnstalleerd vermogen aan zonnepanelen was er in België in de zomer van 2025? Vervolledig hieronder de grafiek door de lijn verder te tekenen.

Gigawatt

Bron: Elia

Halfweg 2025 zijn zonne-installaties in België goed voor 11,3 GW aan piekcapaciteit. Uw inschatting lag XX,X% hoger.

De snelle groei van zonnepanelen kent ook groeipijnen. Aanvankelijk werd hij gestuwd door de terugdraaiende teller, die gezinnen beloonde met een lagere stroomfactuur. Nu is dat systeem vervangen door de minder gunstige slimme meter. Wat ooit een vanzelfsprekende investering leek, vereist steeds vaker slimme sturing en opslag om rendabel te blijven.

Terwijl zonne-energie alle records breekt, verloopt de uitrol van windenergie moeilijker. België was in 2008 nochtans een pionier in de bouw van windparken, tientallen kilometers voor de kust. Daarna werden nog acht andere windparken op zee gerealiseerd, samen goed voor bijna 400 turbines. Maar nadat het laatste park in 2020 in gebruik werd genomen, viel de sector in ons land grotendeels stil.

Aan land groeide de capaciteit wel nog, waardoor de teller van het totale aantal windmolens eind 2023 op 1.700 stond, goed voor 5,3 GW aan capaciteit. Maar sindsdien stokt de vooruitgang zowel on- als offshore.

Hoeveel windturbines kwamen er vorig jaar in Vlaanderen bij? Kies een van de drie antwoorden.

Vorig jaar kwamen er in Vlaanderen slechts twaalf nieuwe windmolens bij. Uw antwoord was dus xxxxx.

De sector is daarmee bijna tot stilstand gekomen. De oorzaak is dat het draagvlak ontbreekt om windmolens in achtertuinen te installeren. Nieuwe projecten worden steevast juridisch aangevochten of botsen sinds kort op strengere afstandsregels die de facto een bouwstop betekenen.

Ook op zee wordt nauwelijks nog vooruitgang geboekt: de federale regering stelde zopas de veiling voor nieuwe windparken in de Prinses Elisabethzone, op de Noordzee, uit tot begin 2026. De beslissing houdt verband met de pogingen om de uit de hand gelopen kosten van het energie-eiland in dezelfde zone in te perken.

De verdere uitbouw van productiecapaciteit mag dan wat lijken te vertragen, ons land zette de voorbije jaren wel al grote stappen om meer groene stroom op te wekken.

Tijdens een zonnig weekend in juli vorig jaar produceerden zonnepanelen en windmolens samen meer dan 60 procent van de Belgische stroombehoefte. Dat is de grootteorde op een uitzonderlijke dag.

Welk percentage van de Belgische elektriciteitsvraag werd vorig jaar gedekt door hernieuwbare energie uit ons land? Versleep het zwarte blokje om uw antwoord te bepalen.

Vorig jaar leverden Belgische windmolens en zonnepanelen ruim een kwart van onze totale elektriciteitsvraag. U schatte dit cijfer XX procentpunten te hoog in

Het aandeel groeit al enkele jaren en zal dankzij een zonnig voorjaar en ondanks weinig wind ongetwijfeld ook dit jaar opnieuw records breken. Samen met nucleaire energie - vorig jaar goed voor 37 procent van de Belgische stroombehoefte - komt twee derde van onze elektriciteit uit energiebronnen met een lage koolstofintensiteit.

Doet het toenemende aanbod van groene stroom de energieprijzen zakken? In de praktijk blijkt dat niet het geval. Op piekmomenten zakt de stroomprijs op de Belgische groothandelsmarkt wel naar 0 euro of daaronder, maar de gemiddelde prijs voor elektriciteit blijft toch relatief hoog.

Terwijl de elektriciteitsprijs van 2016 tot 2021 tussen 30 à 40 euro schommelde, ging die in 2022 door het dak door de Russische inval in Oekraïne, die de gasprijs spectaculair deed stijgen. Europa zocht en vond alternatieven, wat de prijzen deed dalen. Maar ze zitten nog altijd fors boven het niveau van voor de oorlog.

Hoever is de stroomprijs sindsdien teruggevallen?

Euro per MWh

Bron: Epex via Entso-e

Hoewel de stroomprijs nu 75 procent lager ligt dan in het uitzonderlijke 2022, gaat het nog altijd om een gemiddelde dat ruim dubbel zo hoog ligt als voor de energiecrisis. Voor de periode van april tot en met juni spreken we over bijna 73 euro per MWh. Uw schatte dit cijfer XX,X% te xxxx in.

Verwacht wordt dat die groothandelsprijzen de komende jaren sterk zullen fluctueren onder druk van de gasmarkten, de groenestroomproductie en de netcapaciteit.

Door het grotere aandeel hernieuwbare energie, gecombineerd met een volatiele stroomprijs en een dalende kostprijs voor batterijcellen zetten zowel energieleveranciers als investeerders massaal in op batterijparken.

Uit onderzoek van De Tijd bleek eerder dit jaar dat op korte termijn voor 3.900 megawatt (MW) aan opslagcapaciteit in de pijplijn zit.

Hoeveel capaciteit aan batterijparken is vandaag al aangesloten op het hoogspanningsnet van Elia?

Op het Elia-hoogspanningsnet zijn vandaag batterijparken operationeel met een gezamenlijk vermogen van 265 MW, goed voor een vervijfvoudiging tegenover 2022. Uw antwoord was dus xxxxx.

Steeds meer huishoudens kiezen ook voor een thuisbatterij. Het wegvallen van de terugdraaiende teller maakt het namelijk minder aantrekkelijk om overtollige stroom aan het net te leveren. In combinatie met de bij momenten extreme tarieven op piekuren loont het steeds meer om die opgeslagen elektriciteit op gunstige of zelfgekozen tijdstippen zelf te benutten.

De grote vraagpieken op het net worden in belangrijke mate gedreven door de sterke elektrificatie van het wagenpark. In 2024 steeg het aantal volledig elektrische wagens (EV's) in België naar 254.000.

Een elektrische wagen verbruikt gemiddeld zo'n 2.000 tot 3.000 kWh per jaar, afhankelijk van de rijstijl en de afstand. Dat levert een niet te verwaarlozen vraag op voor het net.

Hoeveel elektriciteit verbruikten volledig elektrische wagens in België in 2024?

Met 254.000 EV's en een gemiddeld verbruik van 2.400 kilowattuur (kWh) per jaar, kom je uit op ongeveer 0,6 terawattuur (TWh). Uw antwoord was dus xxxxx.

Prognoses van mobiliteitsorganisaties en experts lopen uiteen van anderhalf tot twee miljoen elektrische voertuigen in België tegen 2030, wat een enorme uitdaging wordt voor ons energienet. Wereldwijd ging het volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) in 2024 al om 180 TWh, goed voor 0,7 procent van de wereldwijde energieconsumptie. Maar ook daar gaan de groeivooruitzichten tegen 2030 in de richting van 2,5 procent, met zelfs 4,3 procent in Europa.

Minder bekend dan elektrische voertuigen, maar een steeds grotere stroomslokop zijn de datacenters.

De opmars van cloudtoepassingen en de explosieve ontwikkeling van artificiële intelligentie (AI) doen de vraag naar data-infrastructuur toenemen. Google kondigde recent de bouw van een tweede datacenter in Wallonië aan en ook Microsoft zet in op Belgische capaciteit. Het opent eind dit jaar nieuwe datacentra in de Brusselse Rand.

Wat is het totale verbruik van de Belgische datacentra op dit moment?

Uit een rapport van de sectorfederatie Belgian Digital Infrastructure Association (BDIA) blijkt dat de Belgische datacentra een maximaal verbruik van 344 MW hebben. Uw antwoord was dus xxxxx.

Daarnaast is er nog eens 93 MW aan colocatiedatacenters. Daar slaan bedrijven zelf hun gegevens op in plaats van bij grote techspelers. Dat opgetelde vermogen komt overeen met wat de kleine kerncentrale Doel 1 levert (445 MW).

Naast het verbruik van datacenters, elektrische wagens en warmtepompen speelt ook de switch van de industrie weg van fossiele brandstoffen een rol in de nabije toekomst. De komende jaren zal de vraag naar hernieuwbare energie fors oplopen.

Hoewel steeds meer hernieuwbare energie wordt opgewekt, blijft de bevoorradingszekerheid een aandachtspunt, zeker tijdens koude, grijze en windloze winterdagen. De netbeheerder Elia waarschuwde eerder al dat na 2035 grote tekorten dreigen. Op dat moment zullen volgens de huidige plannen de laatste twee kerncentrales sluiten, nadat ze tien jaar langer hebben mogen draaien.

Hoe groot is - in gigawatt - het gat dat dan in onze stroombevoorrading valt?

Zonder extra maatregelen dreigt België tegen 2035 geconfronteerd te worden met een capaciteitstekort van meer dan 6 GW. Dat is het equivalent van wat de zeven Belgische kerncentrales tot 2022 samen produceerden. U schatte dit cijfer X GW te hoog in

Om zo'n tekort te voorkomen rekent Elia op het bestaande subsidiestelsel. Daarmee krijgen onder andere gascentrales, batterijparken en projecten die stroomverbruik kunnen verminderen een vergoeding om beschikbaar te zijn wanneer dat nodig is. Maar volgens Elia zijn er extra structurele ingrepen nodig, zoals het langer openhouden van kerncentrales, meer windparken op zee en nieuwe stroomverbindingen met andere landen.

Zonnerecord en toch risico op tekorten. Wat weet u over de energieomslag?

Hoe snel groeit onze zonnestroom?

Hoeveel windmolens draaien er in België?

Hoe groot is de rol van hernieuwbare energie?

Wat betalen we voor onze elektriciteit?

Hoeveel energie kunnen we opslaan?

Hoeveel stroom trekken EV's in België?

Hoeveel stroom slorpen datacenters op?

Gaat binnenkort het licht uit?