In de eerste zes maanden van dit jaar deden 5.999 Belgische bedrijven de boeken toe. Nooit eerder lag dat aantal in de eerste jaarhelft zo hoog, blijkt uit een analyse van De Tijd op basis van cijfers van Belgisch statistiekbureau Statbel. Het vorige record dateerde van 2013 toen 5.914 Belgische bedrijven in de eerste helft van het jaar failliet gingen.
De slechte cijfers zijn onder meer te wijten aan een sputterende wereldeconomie en de hoge inflatie na covid. Maar ook het wegvallen van beschermende maatregelen en het aflopen van het uitstel voor faillissementen deden het het aantal falingen opnieuw sterk stijgen. Tegelijkertijd trok de regering de strijd tegen fraude en spookbedrijven fors op.
Maar waar situeren de falingen zich precies? Hoe verhouden de cijfers zich tot de voorbije jaren? Hoeveel banen gingen verloren? En hoe is het gesteld in uw sector? De Tijd schetst de berg aan faillissementen in al zijn facetten.
Benieuwd naar de faillissementscijfers in uw sector ? Ontdek ze hier
De huidige faillissementengolf in historisch perspectief
Het aantal faillissementen lag bijna 17,6 procent hoger dan het gemiddelde van de vijftien voorgaande jaren. Zowel in maart als in juni van dit jaar gingen bovendien telkens meer dan 1.000 bedrijven over de kop. Andere jaren wordt die kaap op maandbasis eerder uitzonderlijk gerond.
Een opmerkelijke knik in de cijfers kwam er na de coronacrisis. In 2020 en 2021 bleven de faillissementen kunstmatig laag door overheidssteun, maar tussen 2021 en 2022 schoot het aantal falingen met bijna 60 procent omhoog. Sindsdien is de jaar-op-jaartoename wel afgevlakt.
Recordcijfers in Vlaanderen, amper rimpeling in Brussel en Wallonië
De nationale faillissementenstatistieken verbergen bovendien belangrijke regionale verschillen. Zo liggen de faillissementscijfers in het Vlaams Gewest bijna 35 procent boven het langjarig gemiddelde. In het Waals (+1 procent) en Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-2,4 procent) blijft het aantal faillissementen daarentegen onder of vrij dicht bij het gemiddelde van de voorbije 15 jaar.
De 3.521 faillissementen die in de eerste jaarhelft in Vlaanderen - een kmo-regio bij uitstek - zijn uitgesproken, zorgen voor een ongeziene piek. Sinds 2005 lag het aantal faillissementen in die periode nooit hoger. In vergelijking met 2024 klimt het aantal Vlaamse faillissementen nog eens 4,6 procent hoger - al vlakt die stijging wel stilaan af.
Het afschaffen van de Vestigingswet in Vlaanderen speelt volgens experten een belangrijke rol in dat regionale verschil. Sinds 2018 moet je voor een aantal sectoren geen bewijs van beroepsbekwaamheid meer voorleggen. Bedoeling was de toegang tot het ondernemerschap te vereenvoudigen, maar sectorfederaties zien het neveneffect van een gebrek aan vak- en bedrijfstechnische kennis bij starters in de faillissementsstatistieken. In Wallonië en Brussel is de vestigingswetgeving wel nog van kracht.
Daarnaast wijst handelsinformatiekantoor GraydonCreditsafe op een belangrijke toename van de strijd tegen frauduleuze falingen in sommige gerechtelijke arrondissementen. Vooral in de bouwsector loopt het aantal faillissementen daardoor nog hoger op.
Horeca en retail zoals vaker, transport en bouw veel meer dan normaal
De grote bulk van de uitgesproken faillissementen concentreert zich sowieso in een vrij beperkt aantal sectoren. Traditioneel springen de horeca en de groot- als detailhandel er bovenuit. Ook dit jaar staan de twee sectoren samen voor iets meer dan 37 procent van alle falingen. De horeca kampt bovendien met een bovengemiddeld aantal faillissementen, vooral restaurants en cateraars hebben het bijzonder moeilijk.
Naast de twee traditionele zwaargewichten in de faillissementscijfers springen de bloedrode cijfers in de bouw- en transportsector in het oog. De bouw staat dit voorjaar voor bijna één op de vier faillissementen, een uitzonderlijk hoog aandeel. Bovendien zijn in de eerste jaarhelft 1.481 bouwondernemingen failliet verklaard, waardoor het jaarrecord van 2.619 faillissementen in 2024 lijkt te kunnen sneuvelen. Het aantal faillissementen in de bouw ligt ook meer dan 55% boven het langjarig gemiddelde.
In de transport en logistiek is de situatie al evenzeer dramatisch. Hoewel het aandeel van de sector in de totale faillissementscijfers beperkt is, loopt het verschil ten opzichte van het langjarig gemiddelde ook op tot meer dan 50 procent. Specifiek bij transporteurs op de weg ligt de tol merkbaar hoger.
Optelsom van veel kleintjes leidt tot bijna 15.400 verloren banen
De faillissementengolf leidde vanzelfsprekend ook tot jobverlies: op een half jaar tijd gingen 15.391 banen verloren. Alleen al in de maand april sneuvelden er op die manier 3.199 jobs.
Het hoge jobverlies heeft veel te maken met de hogere faillissementscijfers bij kleine bedrijven. Bij een goede 92 procent van de falingen in ons land ging het om een bedrijf met maximaal vier werknemers, nog eens 4,5 procent had tussen vijf en tien werknemers aan boord.
De jobcijfers liggen weliswaar lager dan in de eerste zes maanden van vorig jaar - toen er 15.908 jobs weggeknipt werden, maar dat mag niet verwonderen. Met het einde van de busbouwer Van Hool in Koningshooikt in april 2024 viel een van de grootste Belgische faillissementen in de voorbije decennia op te tekenen, volgens de Statbel-cijfers gingen toen 2.469 banen verloren. Tussen januari en juni verdwenen er bij slechts 9 faillissementen in een klap 100 of meer jobs, met de interieusketen Casa als wellich belendste voorbeeld. Daar stonden begin maart 544 medewerkers op straat.
Kleine bedrijven zijn erg dominant in faillissementscijfers... en staan voor bijna 60 procent van alle verloren jobs
Aantal faillissementen (links) en verloren banen (rechts) per bedrijfsgrootte
Aantal faillissementen (boven) en verloren banen (onder) per bedrijfsgrootte
- 0 - 4 werknemers
- 5 - 9 werknemers
- 10 - 99 werknemers
- 100 en meer werknemers
Grafiek: De Tijd - Bron: Statbel
De eerste vijf jaar blijven de moeilijkste
Het feit dat vooral kleine bedrijven over de kop gaan, kan worden gelinkt aan de opvallend hogere faillissementscijfers bij jonge ondernemingen. In bijna vier op de tien uitgesproken faillissementen gaat het om een bedrijf dat minder dan vijf jaar geleden werd opgestart. In 2023 en 2024 lag dat aandeel nog een tikje hoger, maar in vergelijking met de jaren daarvoor is de tol bij de jonge bedrijven duidelijker voelbaar. Opnieuw is in Vlaanderen het verschil feller uitgesproken.
De enorme groei en vele nieuwe ondernemingen tijdens en vlak na de coronapandemie heeft daar volgens experten veel mee te maken. In die periode werden opvallend meer eenmanszaken en kleine ondernemingen boven de doopvont gehouden, zeker in Vlaanderen.
Nu de economische situatie wat donkerder oogt, dreigen die ondernemingen zonder al te veel buffers net iets sneller kopje onder te gaan. Kleine, jonge ondernemingen hebben het ook moeilijker om kostenstijgingen door te rekenen aan hun klanten. Oudere, gevestigde bedrijven kunnen zulke schokken veelal beter verteren.
