Het jaar van De Tijd

Dit jaaroverzicht is gemaakt op basis van wat De Tijd het afgelopen jaar online heeft gepubliceerd. Selecteer een categorie om de belangrijkste termen te bekijken.

2019

Het jaar van De Tijd

We gidsen u door ons digitale archief van het afgelopen jaar. Wat waren dé woorden van 2019? Waar had de politieke redactie het over? Wat speelde er in de hoofden en pennen van de marktendames en -heren? Welke ondernemingen kleurden tijd.be? En over welke internationale persoonlijkheden ging het op onze pagina’s?

Duik in ons jaaroverzicht

Binnenland

Politiek valt in 2019 vooral de heropstanding van het Vlaams Belang op, met Tom Van Grieken als grote winnaar van de verkiezingen. Maar het levert de jonge voorzitter geen toegangsticket tot de Vlaamse regering op. Daar gaat Jan Jambon door met een Zweedse coalitie. Met als meest besproken maatregel de afschaffing van de woonbonus. Verder springen het korte voorzitterschap van het Vlaams Parlement (Kris Van Dijck), een moord met politieke weerslag (Julie Van Espen) en de visafraude van N-VA’er Melikam Kucam in het oog.

Wereldleiders

Wanneer we filteren op wereldleiders, vinden we een mix van ‘nieuwe’ gezichten en oude getrouwen om wie er ook in 2019 niet heen valt te schrijven. Van Boris Johnson en Theresa May tot klimaatactiviste Greta Thunberg of zelfs popster Rihanna.

Wereldgebeurtenissen

Een wereldwijde mix van vooral conflict en ontevredenheid, met democratische deficits (Hongkong, Congo), oplopende handelsoorlogen en geopolitieke spanning (Iran) in de hoofdrol. Maar dé thema’s van het jaar op het wereldtoneel zijn het klimaat en andermaal de brexit.

Ondernemen

Ondernemen, dat is ook in 2019 met vallen (Boeing, WeWork, Lyft/Uber) en opstaan (Collibra, Combell, Galapagos) en af en toe de nodige portie drama (Trafigura/Nyrstar, Proximus).

Methodologie

Dit jaaroverzicht is gemaakt op basis van wat De Tijd het afgelopen jaar online heeft gepubliceerd. In 2019 publiceerden we 6.758.641 woorden verspreid over 13.727 online artikels. Goed voor een lexicon van 204.870 unieke woorden. Daarmee waren we het voorbij jaar iets spaarzamer én creatiever dan in 2018. Toen publiceerden we 6.869.849 woorden op basis van een beperkter vocabulaire van 204.744 woorden.

We rangschikken die unieke woorden op basis van vier parameters die elk een bepaald gewicht krijgen. De som van dat gewicht bepaalt de rangschikking.

De parameters die we gebruiken: het totaal aantal artikels waarin het woord is vermeld (gewicht 2), de evolutie hiervan tegenover 2018 (gewicht 5), het totaal aantal dagen waarop er een stuk met het unieke woord in is gepubliceerd (gewicht 1), het maximum aantal stukken op een dag waarin het unieke woord is vermeld (gewicht 4).

Colofon

Tekst

Ben Serrure

Analyse & visualisatie

Thomas Roelens Thomas Segers

Als we het journalistieke jaar van De Tijd in tien termen moeten omschrijven, komen we uit op wat u hier op de grafiek ziet. Het is een rangschikking van de termen die het afgelopen jaar kleur hebben gegeven.

Elke unieke term uit ons archief krijgt een punt, tussen 0 en 1. En dé term die in 2019 voor De Tijd het zwaarst weegt is 26 mei, de dag van de verkiezingen.

Hier tonen we u op een tijdlijn, van 1 januari tot 12 december, wanneer de termen voorkomen, en in hoeveel artikels ze op één dag voorkomen. Die groene staafjes tonen het verloop van een specifieke term over (bijna) het hele jaar. Helemaal bovenaan: 26 mei. Op die verkiezingsdag komt de term Vlaams Belang in het hoogste aantal artikels op één dag voor: 15.

Op 26 mei wordt de basis gelegd voor een aartsmoeilijke, nog steeds aanmodderende formatie. Maar er worden ook kaarten geschud die de Zweedse coalitie van minister-president Jan Jambon op tafel legde. De datum staat ook gelijk aan de politieke wedergeboorte van het Vlaams Belang, ook prominent present in de termen van het jaar.

We zoomen verder in op één specifieke term: de woonbonus. Het is dé maatregel die voor de meeste beroering zorgt op Vlaamse niveau. Wie vanaf 2020 een huis of appartement wil kopen moet het zonder fiscale stimulus doen. Een kleine aardverschuiving in het vastgoedgekke Vlaanderen.

In onze berichtgeving over ondernemen, duikt de nieuwe term libra meteen op in de top tien. Met de digitale munt wil Mark Zuckerberg, de oprichter van de socialemediareus Facebook, ook in de financiële wereld een revolutie ontketenen. Maar de plannen voor de ‘Zuckbuck’ stoten snel op verzet van overheden en centrale banken. Niemand wil het risico lopen dat de libra uitgroeit tot wat Facebook vandaag is: een ongereguleerd quasimonopolie waar niemand echt nog vat op heeft.

Deze top van termen rond binnenlandse politieke duikelt ons algoritme op uit het archief van tijd.be. Met veel aandacht voor de formaties op alle niveaus en de comeback van het Vlaams Belang.

Met een startnota van zeven bladzijden effent N-VA-voorzitter Bart De Wever het pad voor een vernieuwde Zweedse coalitie - het geel van de N-VA, het blauw van Open VLD en een kruis voor CD&V komen allemaal terug in de Zweedse vlag.

De druk besproken nota combineert een opvallend zachte sociale aanpak - behalve voor buitenlandse nieuwkomers - met veel aandacht voor identiteit en zet hogere ambities in het onderwijs tegenover slepende voeten op het vlak van klimaat. Elementen die terugkomen in het regeerakkoord van minister-president Jan Jambon.

De kiezer deelt op 26 mei een ingewikkelde hand kaarten, zo blijkt uit de polonaise aan informateurs die sindsdien al is gepasseerd. Met het duo Didier Reynders (MR) - Johan Vande Lanotte (sp.a), de duobaan Geert Bourgeois (N-VA) - Rudy Demotte (PS), gevolgd door Paul Magnette (PS) en duo Joachim Coens (CD&V) - Georges-Louis Bouchez (MR) zitten we al aan zeven.

Even lijkt het erop dat Magnette de ban zou breken met een paars-groene coalitie. Maar de liberalen haken af wegens te instabiel en te links. Mogelijk alternatief lijkt paars-geel, maar Magnette stelt na zijn ontslag een veto tegen samenwerking met de N-VA. En dus is een oplossing nog steeds niet in zicht.

Dat de term cordon sanitaire hier tussen prijkt zegt veel over het politiek jaar 2019. De wedergeboorte van het Vlaams Belang op 26 mei gaat als een schokgolf door het politieke landschap. De verkiezingsoverwinning is zo groot dat het in 1989 gelanceerde begrip - een afspraak om het ‘politieke gevaar’ van extreemrechts in te dijken door het te isoleren - opnieuw ter discussie komt.

Voorzitter Tom Van Grieken mag een paar keer op de koffie bij Vlaams informateur Bart De Wever en mag zelfs naar het Paleis. Weliswaar zonder er uiteindelijk een politieke deelname aan over te houden. 2019 is het jaar waarin het cordon sanitaire kraakt in zijn voegen.

Hier ziet u welke wereldleiders volgens ons algoritme 2019 kleur geven. Opvallende afwezige is Donald Trump. Niet dat de Amerikaanse president minder van zich heeft laten spreken in 2019. Maar dat was ook vorig jaar zo, waardoor hij zich als figuur minder gemakkelijk laat onderscheiden.

Ursula von der Leyen is als Duits minister van Defensie een nobele onbekende bij het brede publiek, tot de Europese leiders in haar de volgende voorzitter van de Europese Commissie zien. Von der Leyen wordt verkozen met negen stemmen overschot, een zeer dunne marge. Maar na een ingewikkelde start, met veel puzzelwerk en intriges, lijkt ze een frisse wind te doen waaien door de Commissie.

Met haar spijbelactie voor het klimaat zet de Zweedse tiener Greta Thunberg een wereldwijde beweging in gang van protesterende jongeren, met bij ons Anuna De Wever en Youth For Climate als bekendste exponent. Ze zet eigenhandig het klimaat wereldwijd op de agenda, maar lokt ook weerstand uit met haar wat agressieve communicatiestijl.

Rihanna draait al jaren mee als wereldster, maar breekt in 2019 ook door als invloedrijke onderneemster. Ze verkocht voor meer dan een half miljard aan mode met haar label Fenty, onder de vleugels van de Franse luxegroep LVMH. En, nog belangrijker, ze is druk bezig de heilige huisjes van de modewereld te slopen met haar eigenzinnige aanpak.

Na een ongezien brokkenparcours, vol gammele brexitdeals en strategische blunders, ruimt Theresa May in juni baan als premier voor Boris Johnson. Die rolt met de spierballen, maar speelt aanvankelijk ook weinig klaar.

Boris Johnson krijgt in december waar hij op aast: nieuwe verkiezingen, waarvan hij hoopt dat ze hem een sterker mandaat zouden bezorgen. Een beredeneerde gok, zo is gebleken. Johnson verplettert met zijn Conservatieve partij concurrent Labour en kan wellicht wat May niet kon: de echtscheiding met de EU afronden.

Dit zijn de globale thema’s op tijd.be die het meest in het oog springen van ons algoritme. De grafieken tonen duidelijk dat klimaat en brexit onze kolommen domineerden. Maar ook over de escalerende handelsoorlog vloeide veel inkt.

Het Amerikaanse handelstekort met China - de VS voeren meer in dan uit - is al lang een doorn in het oog van president Donald Trump. Die hoopt daar met een opbod aan tarieven op goederen snel verandering in te brengen. Maar voorlopig is er geen winnaar te bespeuren in de handelsoorlog. De VS en China hebben tarieven ingevoerd voor honderden miljarden aan producten en onderhandelen al maanden over een staakt-het-taxeren.

Met een omstreden uitleveringswet, geschoeid op de leest van China, zet de Hongkongse leider Carrie Lam kwaad bloed bij haar volk. Wat begint als protest tegen een wet, evolueert naar een brede beweging die meer democratie opeist. De opstand wordt uiteindelijk agressief onderdrukt, waardoor Lam aan credibiliteit wint in China, maar legitimiteit verliest in Hongkong.

President Volodymyr Zelensky van Oekraïne had zich de start van zijn presidentschap wellicht anders voorgesteld. Hij raakt verwikkeld in een onfrisse zaak waarbij Amerikaans president Donald Trump hengelt naar een Oekraïens onderzoek naar politiek rivaal Joe Biden en diens zoon, al dan niet in ruil voor militaire steun. Ondertussen loopt in het zog van die zaak een afzettingsonderzoek tegen Trump, waarbij het parlement nagaat of de president zijn macht heeft misbruikt voor persoonlijk politiek gewin.

Zo komt er ruimte vrij voor enkele subthema’s die we onderscheiden. Zo schopt het Britse Lagerhuis - waar veel brexitdeals sneuvelden - het tot één van de begrippen van het jaar. Tot frustratie van Johnson, die de jongste verkiezingen framet als ‘people vs. parliament.’

Of het nu om boze jongeren die actie eisen ging (klimaatmars, Greta, Anuna, klimaatspijbelaars), om bosbranden in het Amazonegebied, recordbrekende zomertemperaturen, het wegparkeren van het rekeningrijden (ook in de toptermen) of de opgeborgen ambities van de Vlaamse regering, het thema loopt als een rode lap en draad doorheen 2019.

Op de grafieken ziet u de termen die er in onze berichtgeving over ondernemingsnieuws bovenuit staken. Over Proximus vloeide traditiegetrouw veel inkt, maar het algoritme spit ook enkele termen boven die typisch 2019 waren, zoals Boeing 737 Max en het wankelende eenhoornmodel van Silicon Valley.

Met een onverwacht vertrekkende CEO - Dominique Leroy zou CEO worden van de Nederlandse telecomoperator KPN maar wordt het uiteindelijk niet - en sociale onrust rond een herstructureringsplan is het zelden rustig in de Proximus-torens dit jaar. Het telecombedrijf kiest met Fransman Guillaume Boutin - voorheen chef consumentenmarkt - als nieuwe CEO uiteindelijk voor continuïteit.

Op 10 maart 2019 komen 157 mensen om het leven wanneer een Boeing 737 MAX van Ethiopian Airlines zes minuten na opstijgen neerstort. Een dag later beginnen luchthavenautoriteiten wereldwijd met het toestel uit de lucht te halen. Dat er nog geen vijf maanden eerder nog een 737 MAX was gecrasht, is reden voor argwaan en een breed onderzoek. Het is de start van een rampjaar voor Boeing, dat er maar niet in slaagt zijn toestel weer luchtwaardig te krijgen.Uiteindelijk beslist het bedrijf de productie ervan stil te leggen.

Een van de termen van het jaar, omdat we in België onze eerste miljardenstart-ups - eenhoorns in het businessjargon - krijgen met dataspecialist Collibra en websitebouwer Combell. Maar in het buitenland komt het unicornmodel van Silicon Valley zwaar onder druk te staan, nadat de businessmodellen van groeiparels als WeWork, Lyft en Uber zo lek als een mandje blijken.

Een term die het tot in weinig jaaroverzichten schopt, maar bij De Tijd veelvuldig over de tongen gaat. De volgens collega Kurt Vansteeland briljante nieuwe boekhoudregel, die inhoudt dat leaseschulden mee op de balans moeten, heeft dan ook een stevige impact op de resultaten van bedrijven in heel Europa. Nerdy? Waarschijnlijk. Maar even goed essentieel voor wie een jaarrekening wil kunnen doorgronden.

Een term die het tot in weinig jaaroverzichten schopt, maar bij De Tijd veelvuldig over de tongen gaat. De volgens collega Kurt Vansteeland briljante, nieuwe boekhoudregel, die inhoudt dat leaseschulden mee op de balans moeten, heeft dan ook een stevige impact op de resultaten van bedrijven in heel Europa. Nerdy? Waarschijnlijk. Maar even goed essentieel voor wie een jaarrekening wil kunnen doorgronden.

De brexit is voor het derde jaar alomtegenwoordig in onze kolommen. De vechtscheiding tussen Europa en het Verenigd Koninkrijk heeft niet enkel een hoog soapgehalte, maar vooral een waslijst aan potentiële economische gevolgen. Omdat de term ‘brexit’ ook vorig jaar domineerde, herkent ons algoritme het niet meer als topwoord.

De woekerende klimaatcrisis en het gebrek aan reactie erop verhit de gemoederen het hele jaar door. De jongerenbeweging die het thema begin dit jaar op de agenda zet mag in de loop van het jaar dan aan kracht hebben ingeboet, het thema klimaat is niet langer te negeren voor de rest van 2019.