Immo Royal

Wat is de Koninklijke Schenking?

De Koninklijke Schenking heeft niets te maken met de dotatie die de koninklijke familie elk jaar krijgt. Ze staat ook los van de privébezittingen van de familie. De constructie is uniek in de wereld. De eerste kiemen werden gelegd in 1874. Toen begon koning Leopold II na te denken over hoe het na zijn dood verder moest met zijn gigantisch patrimonium.

Het ontstaan van de Schenking

Op 9 april 1900, op zijn 65e verjaardag, schreef koning Leopold II een brief aan de minister van Financiën. ‘Ter gelegenheid van mijn 65ste verjaardag wens ik de Staat mijn eigendommen te overhandigen die bijdragen aan de aantrekkelijkheid en de schoonheid van de plaatsen waar ze zich bevinden’, luidde het.

Het leek een nobele geste van de koning, maar er moest wel een ongeziene constructie worden opgezet: de Koninklijke Schenking. Het parlement besefte dat die constructie inging tegen de Grondwet en de regels van het burgerlijk recht. De koning zou geen successierechten hoeven te betalen op alle eigendommen die hij naliet, terwijl de troonopvolgers verschillende eigendommen verder mochten gebruiken. Niet alleen om te wonen, ook als buitenverblijf aan zee of om te jagen. Het leek een signaal dat koning Leopold II boven de wet stond. Toch gingen de parlementsleden akkoord met de uitzondering voor de koning vanwege zijn ‘grootse gebaar’.

Wat doet de Schenking?

Tot 1929 werd niet gesproken over het feit dat de Koninklijke Schenking geld kostte aan de staat, hoewel dat niet de bedoeling was. De kosten waren verspreid over verschillende ministeries en over de inkomsten werd nog geen boekhouding bijgehouden. Niemand had er dus een duidelijk zicht op.

Dat veranderde allemaal met een Koninklijk Besluit van 1930, dat van de Koninklijke Schenking een ‘zelfstandige openbare instelling maakte’. Het ministerie van Financiën moest de Schenking controleren. Als die eigendommen wilde verkopen, moest ze de toestemming krijgen van de minister van Financiën. En de Koninklijke Schenking moest financieel volledig zelfbedruipend zijn. Of zoals artikel 1 van het KB van 1930 het formuleerde: ‘Deze instelling moet al hare uitgaven bestrijden met de middelen waarover zij beschikt, zonder lasten voor de Openbare Schatkist.’

Sindsdien wordt de Koninklijke Schenking bestuurd door een ‘beheerraad’ van tien mensen. Elke koning, zowel de huidige als de vorige, stuurt een vertegenwoordiger naar die raad. Die wordt nu voorgezeten door Graaf Paul Buysse. Onder anderen de econoom Geert Noels en Hans D’Hondt, de voorzitter van de federale overheidsdienst Financiën, zitten in de beheerraad.

Het geld van de Koninklijke Schenking?

Het lijkt bizar, maar de Koninklijk Schenking kan zelf geen bedrag plakken op de waarde van haar gigantische patrimonium. De laatste raming dateert van 1999 en was nog in Belgische Franken, omgerekend zo’n 221 miljoen euro. Maar dat is vermoedelijk een zware onderschatting.

Wat betaalt de Schenking zelf?

Met meer dan 7.500 hectare aan grond en gebouwen zou je denken dat de Koninklijke Schenking elk jaar een gigantische factuur aan kosten betaalt. Maar we doorploegden alle jaarrekeningen van de jongste jaren en zagen dat de realiteit anders is. Vorig jaar betaalde de Schenking 6,45 miljoen euro aan kosten. Daarvan ging een groot deel alleen naar het koninklijk domein in Laken (2,91 miljoen euro) en naar de eigen werking.

De realiteit is dat al jaren miljoenen euro's aan kosten voor rekening zijn van de overheid. Lees: de belastingbetaler. Bovendien worden enkele gebouwen van de Koninklijke Schenking tegen betaling verhuurd aan de overheid, zoals het kasteel Hertoginnedal in Oudergem en een groot kantoorgebouw in Brussel. Daarnaast doet de Schenking een beroep op Europese landbouwsubsidies.

Hoe verdient de Schenking zijn geld?

De Koninklijke Schenking haalde vorig jaar 6,97 miljoen euro aan inkomsten binnen. Het gros haalde ze uit het verhuren van vastgoed, goed voor 4,55 miljoen euro. Maar ze haalt ook steeds meer inkomsten uit de verkoop van hout, vooral in Villers-sur-Lesse in de Ardennen. Dat was in 2018 goed voor een opbrengst van 1,52 miljoen euro.

Verder heeft de Schenking verschillende andere bronnen van inkomsten, zoals een half miljoen euro uit jachtrecht (562.000 euro in 2018), visrechten (amper 23.000 euro vorig jaar) en de verkoop van hooi (zo’n 27.000 euro vorig jaar). Volgens de jongste jaarrekening betaalde ze op al haar inkomsten 395.000 euro belastingen.

De Koninklijke Schenking heeft ook nog een behoorlijk spaarpotje bij Bpost Bank. Dat bedroeg vorig jaar 35,64 miljoen euro.

Scroll verder en bekijk de inkomsten van de Schenking.

Hoe kan het beter?

De Koninklijke Schenking is uniek in de wereld, maar het kan beter. Dat illustreert de Britse beheerder van koninklijk vastgoed, The Crown Estate. In het Verenigd Koninkrijk beheert dat orgaan, onafhankelijk van de overheid en het koningshuis, het koninklijk vastgoed. Met uitzondering van de koninklijke paleizen, zoals Buckingham Palace en Windsor Castle, en private landgoederen zoals Balmoral.

The Crown Estate is op zijn website erg transparant over zijn geldstromen. In tegenstelling tot de Belgische Koninklijke Schenking weet de Britse organisatie wel wat haar vastgoedportefeuille waard is: 14,3 miljard Britse pond. The Crown Estate keert ook jaarlijks al zijn winst uit aan het ministerie van Financiën. Vorig jaar leverde dat de Britse schatkist 343,5 miljoen Britse pond op.