Wind, zon en mosselen
Intussen liggen plannen voor om nog een stap verder te gaan in het combineren van activiteiten. Deze zomer begint onder meer een eerste proefproject met drijvende zonnepanelen op zee. De bedoeling is die in de windparken te leggen. In het proefproject wordt ook getest of aan de drijvende zonnepanelen kabels kunnen worden bevestigd voor de kweek van oesters. Waardoor de zee in één zone op drie niveaus ‘uitgebaat’ zou worden: in de lucht, aan het oppervlak en onder water.
Aquacultuur is sowieso een vaak terugkerende bouwsteen voor projecten die ‘meervoudig ruimtegebruik’ nastreven.Denk dan niet aan de kweek van vissen, maar aan schaaldieren, zoals mosselen of oesters, en aan algen. Er lopen meerdere proefprojecten voor aquacultuur in windparken, soms nog in combinatie met passieve visserij (vissen met sleepnetten is om veiligheidsredenen verboden in de windparken).
Aquacultuur speelt ook een rol bij nieuwe vormen van kustbescherming. Om ons te verdedigen tegen de stijgende zeespiegel wordt geëxperimenteerd met ’nature based solutions’ in de plaats van betonnen dijken en muren. Dat kunnen duinen zijn, maar evengoed aangelegde mosselbanken voor de kust. Die kunnen op hun beurt dan weer gecombineerd worden met toerisme. Zo ontstaan nog andere mogelijkheden om zoveel mogelijk toepassingen te vinden voor een bepaald stukje ruimte.
Noordzee als labo
Het aantal nieuwe projecten en experimenten om meer uit de zee te halen is de jongste jaren enorm toegenomen. Dat vraagt uiteraard om onderzoek en testen. Ook daar blijkt de beperkte oppervlakte die we voorhanden hebben een troef. Ons Belgisch deel van de Noordzee staat bekend als een van de meest bestudeerde zeegebieden ter wereld.
1.600
Met onze amper 65 kilometer kustlijn zijn we een kleine zeenatie, maar we boksen boven ons gewicht in mariene wetenschappen: na Noorwegen, Portugal, Zweden en Ierland heeft België het hoogste aantal wetenschappers per miljoen inwoners ter wereld. In 117 onderzoeksgroepen zijn ongeveer 1.600 mensen bezig met studies over de zee.
De Noordzee fungeert als een innovatief labo vol sensoren en robottechnologie. Op dit moment worden drones ontwikkeld die in zwermen de hele zee moeten monitoren. Een kluwen van boeien, meetpalen, radars en masten garandeert niet alleen veilige scheepvaart, ze leveren ook cruciale data voor wetenschappelijk onderzoek over milieu en klimaatverandering. En dat speelt dan weer een belangrijke rol bij het verder ontwikkelen van de zee als wingewest, waarbij economie en ecologie onvermijdelijk met elkaar verzoend moeten worden.
Gezonde zeeën spelen een essentiële rol bij het gezond houden van de planeet. Ze zijn de longen van onze planeet. Ze produceren de helft van de zuurstof die we inademen en nemen het meeste CO2 op. Omdat ons Belgische stukje Noordzee zo goed gemonitord is, spelen we een belangrijke rol in het kaart brengen van de impact van nieuwe technologieën en het opstellen van nieuwe milieunormen.
Twee bakens van de Noordzee als labo zijn de Blue Accelerator (links) en het Westhinder-platform (rechts).
Twee bakens van de Noordzee als labo zijn de Blue Accelerator en het Westhinder-platform. De Blue Accelerator - bijnaam 'Het Frietkot' - werd in 2019 gebouwd, op 500 meter voor de kust van Oostende. De opvallende, geel geschilderde container steekt meer dan 10 meter boven het zeeoppervlak uit, op een paal die diep in de zeebodem zit. De container zit vol sensoren en technologie, en doet dienst als uniek onderzoekslabo in Europa. Er worden precieze metingen uitgevoerd over de impact van de golven of de zee, belangrijk voor innovaties in blauwe energie, maar ook voor meteorologische metingen of wateronderzoek. De Blue Accelerator dient ook als platform voor tests met drones, die steeds meer ingezet worden voor monitoring op zee.
Dieper in zee staat het Westhinder-meetstation, een platform voor monitoring en waarnemingen. België heeft daar nu ook een vast meetpunt opgezet om onderwatergeluid in kaart te brengen. Onderzoek in het hele Noordzeegebied heeft onlangs voor het eerst echt blootgelegd hoe groot de problematiek van akoestische vervuiling is. Het gaat om de lawaaihinder die het zeeleven ondervindt door menselijke activiteit, vooral scheepvaart. Omdat we hier aan de drukste maritieme route ter wereld liggen, is ons deel van de Noordzee ook het luidruchtigste. In een tweede stap wil ons land het voortouw nemen om ook de concrete impact van onderwatergeluid beter te begrijpen. Dat moet de basis vormen voor bijkomende milieuregels. Net zoals België de lead nam in regels voor uitstootnormen voor de internationale scheepvaart.
Geluidsoverlast in de Noordzee
Niveaus van onderwatergeluid in de hele Noordzee-regio, in decibel
Conclusie
Het is druk op zee en het zal er alleen maar drukker worden. Dat biedt kansen, maar het vraagt ook nieuwe regels en andere systemen. Meervoudig ruimtegebruik betekent nieuwe businessmodellen en zelfs nieuwe financieringsmodellen. Want wat als boven water windenergie wordt geproduceerd, op het water zonnepanelen liggen en onder water zeeboerderijen worden geëxploiteerd? Hoe verdeel je kosten en baten? Wat als daar dan ook nog een visser passeert? Hoe verzeker je gecombineerde infrastructuur? Wie draait op waarvoor? En vooral: hoe wordt het duurzaam rendabel? We staan vandaag pas aan het begin van al die nieuwe ontwikkelingen. Sommige zaken moeten zelfs nog worden uitgedacht. En maken dus deel uit van de pioniersrol die het kleine stukje Belgische Noordzee kan spelen.
Wat gebeurt waar?
Klik op de knoppen hieronder om de belangrijkste zones op kaart te zien die in het marien ruimtelijk plan van de Belgische Noordzee zijn ingetekend.
