Hoe ruim drie jaar oorlog de grenzen tussen Oekraïne en Rusland heeft hertekend

Na de interventie van ruim een decennium geleden gingen de Russen hun marinebasis op de Krim als eigen territorium beschouwen en bouwden ze hun aanwezigheid op het hele schiereiland uit.

Meteen na de inval in Oekraïne, op 24 februari 2022, rukte het Russische leger via meerdere assen snel op in het buurland en dook het op aan de poorten van de hoofdstad Kiev. Na drie dagen oorlog bezetten de troepen van Vladimir Poetin ruim 118.000 vierkante kilometer van Oekraïne, de Krim inbegrepen. Dat kwam overeen met 19,5 procent van het land.

Bezet Oekraïens gebied op 26 februari 2022

Tot Poetins verrassing gingen de Oekraïners flink in het verweer. In de daaropvolgende maanden verschoof de frontlinie wel, maar het door Rusland bezette gebied groeide amper. Eind maart 2022 was 22 procent van het Oekraïense grondgebied in Russische handen. Dat percentage wisten de Russen tot vandaag niet meer wezenlijk op te krikken.

Bezet Oekraïens gebied op 28 maart 2022

Meer dan drie jaar later woedt de strijd op het slagveld nog in volle hevigheid. Rusland zet bovendien steeds vaker drones en raketten in die ook in Kiev zware schade aanrichten. Toch slaagt geen van de twee partijen er anno 2025 in flinke terreinwinst te boeken. Vandaag bezet Poetins krijgsmacht 18,4 procent van het Oekraïense grondgebied. Dat is inclusief de Krim, die goed is voor een kleine 5 procent.

Bezet Oekraïens gebied op 12 augustus 2025

Met deze situatie op het terrein en het Oekraïense gevoel dat Rusland eigenlijk helemaal geen vrede wil, gaan de gesprekken in Alaska van start. Poetin maakte eerder dit jaar al duidelijk dat hij de bestaande militaire situatie als uitgangspunt voor onderhandelingen neemt.

Sinds het begin van het conflict leed de Oekraïense bevolking enorme verliezen. Donetsk en Loehansk - twee regio's in Oost-Oekraïne waar al meer dan tien jaar sprake is van militaire spanningen met Rusland - zagen hun bevolking sinds 2011 met naar schatting 80 procent afnemen.

In de gebieden die Rusland kon veroveren, woont van oudsher een grote groep etnische Russen, al verschilt het percentage sterk tussen de bezette gebieden. Vooral op de Krim en in Donetsk en Loehansk heeft een (flinke) meerderheid van de inwoners Russisch als moedertaal. De cijfers variëren tussen 68,8 en 90,6 procent.

In totaal zijn er zeven gebieden die door Oekraïne als 'tijdelijk bezette territoria' worden beschouwd, met 70 procent of meer van het grondgebied in Russische handen. Enkel in Charkov gaat het om slechts 5 procent. Poetin gaf al aan dat de erkenning van de Russische annexatie van de Krim, Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson wat hem betreft een cruciaal onderdeel van een vredesdeal vormt.

Als de Russische leider zijn slag thuishaalt, verliest Oekraïne niet alleen veel inwoners en oppervlakte, maar incasseert het ook economische klappen. De grotendeels bezette regio's zijn bijvoorbeeld goed voor 24 procent van de tarweproductie van het land, met Charkov erbij is dat zelfs 32 procent. Een derde van de Oekraïense export bestaat uit landbouwproducten.

Op industrieel vlak is de impact kleiner, maar niet verwaarloosbaar. Voor de Russische bliksemoperatie van 2014 vormde het oosten van Oekraïne het industriële hart van het land. Bij de grootschalige inval begin 2022 waren de vandaag bezette gebieden - zonder Charkov - goed voor 19,7 procent van de industriële productie, uitgedrukt naar waarde. Met Charkox erbij is dat zelfs meer dan een kwart.

Naast landbouw en industrie zit veel van de Oekraïense rijkdom nog verborgen in de bodem. Sinds de terugkeer van Trump in het Witte Huis vormden die grondstoffen een belangrijk element in zijn zoektocht naar een exit uit de oorlog. Maar met Loehansk en Donetsk zijn twee van de drie regio's met de grootste grondstoffenvoorraad vandaag in Russische handen. Vooral steenkool en ijzererts zijn er sterk aanwezig.

Sommige bezette gebieden vormen ook een belangrijke schakel in de infrastructuur van het land. Zo is de regio Zaporizja alleen al verantwoordelijk voor meer dan een vijfde van de elektriciteitsproductie in het land.