Wie wist wat over PFOS?

In Zwijndrecht stopt 3M (VS) met de productie van PFOS, een stof die nauwelijks afbreekt. Het zegt dat te doen om milieuredenen, niet om gezondheidsredenen. Later blijkt dat 3M nog tot in 2005 op PFOS gebaseerd blusschuim maakt.

Philippe Hoff, een onderzoeker van de UAntwerpen, meldt dat in het natuurdomein Blokkersdijk, vlak naast de 3M-site, de hoogste concentraties van PFOS bij muizen ter wereld is vastgesteld. Hij stelt bloedonderzoek bij de omwonenden voor

Minister van Leefmilieu Jef Tavernier (Groen!) zegt dat bloedstalen onnodig zijn, omdat de risico’s gekend zijn. Ook in Zwijndrecht zegt de groene schepen van Leefmilieu een maand later dat er op basis van de geldende normen geen probleem is.

In de gemeenteraad in Zwijndrecht deelt het Vlaams technologisch instituut VITO mee dat PFOS in de bodem en het grondwater van woonwijken zit. Inwoners van de Neerstraat, op minder dan 1 kilometer van de 3M-site, krijgen het advies geen grondwater te drinken.

3M saneert het grondwater, nadat OVAM in 2006 heeft gevraagd een bodemonderzoek uit te voeren. Het gaat alleen om de 3M-site zelf. De omliggende terreinen saneren wordt niet noodzakelijk geacht.

Lantis, dat de Oosterweelwerf beheert, meldt aan haar politiek stuurcomité – de Vlaamse regering en de stad Antwerpen – dat de PFOS-vervuiling op de werf wellicht ook in Zwijndrecht zit.

Het politiek stuurcomité vraagt communicatie voor te bereiden, zodat de bevolking van Zwijndrecht kan worden geïnformeerd.

Henny De Baets, de topvrouw van de afvalstoffenmaatschappij OVAM, mailt de Vlaamse regering dat er ‘gebaseerd op de gegevens die vandaag 27 september 2017 voorhanden zijn, geen aanwijzingen zijn dat er een direct humaan risico uitgaat van de concentraties.’

Na extra onderzoek op de site van 3M en de directe omgeving besluit OVAM twee dagen later dat de gemeten PFOS-waarden veel lager liggen dan de minimumdrempel voor de mens. Er wordt bekeken of extra onderzoeken nodig zijn, maar die komen er niet.

Toxicoloog Jan Tytgat komt in zijn eindrapport voor Lantis (Oosterweel) tot een andere conclusie. Hij adviseert de Zwijndrechtenaars geen groenten uit de moestuin en eieren van eigen kippen te eten.

OVAM meldt de regering diezelfde maand dat ze geen reden ziet om de bewoners van Zwijndrecht te informeren. Een info-avond op 17 oktober wordt geschrapt. De beslissing wordt gebaseerd op meetresultaten uit 2006.

Nadat OVAM in februari PFOS-normen heeft opgelegd, sluiten Lantis en 3M een dading over de bergings- en saneringskosten voor PFOS- gronden. De dading bepaalt wie welke extra kosten betaalt.

OVAM verscherpt de PFOS-normen. Daardoor groeien de zorgen over de bodem op de Oosterweelwerf. Ook Zwijndrecht laat bodem- en grondwaterstalen nemen, waarvan de resultaten zorgwekkend zijn.

Minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) zegt dat OVAM het Agentschap Zorg en Gezondheid nooit op de hoogte heeft gebracht van de PFOS-vervuiling, waardoor nooit bloedstalen zijn afgenomen. OVAM ontkent dat.

Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) vraagt - zonder overleg met de rest van de Vlaamse regering - een parlementaire onderzoekscommissie. Het parlement gaat daar een week later mee akkoord.

Minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters (Open VLD) zegt tot een week daarvoor niet op de hoogte te zijn geweest van de dading tussen Lantis en 3M over de kosten van de PFOS-vervuiling op de Oosterweelwerf.