Het geplande voetbalstadion op Parking C van de Heizel in Brussel is ontaard in een eindeloze 'infrastructuur-soap'. Het Eurostadion-kluwen uitgelegd in vijf vragen.
Het geplande 'Eurostadion' is officieel een voetbalstadion met 60.000 zitjes. De bouw van de voetbaltempel op Parking C van de Heizel in Brussel was door de Europese voetbalbond Uefa de voorwaarde om de hoofdstad te selecteren als één van 13 speelsteden voor het Europees kampioenschap voetbal in 2020. Dat plan is intussen van de baan. Door de onzekerheid over het lot van het stadion besliste de Uefa begin december Brussel te schrappen als speelstad voor het EK.
Maar het gaat over veel meer. Het stadion is gekoppeld aan de bouw van twee ondergrondse parkings – één voor 10.000 auto’s en één voor 1.000 - een sportwetenschappelijke innovatiecampus en paviljoen met bibliotheek, kunst en groene ruimte die projectontwikkelaar Ghelamco commercieel wil exploiteren. In de ruimtelijke plannen is er sprake van maximum 20.0000 vierkante meter voor kantoren en 50.000 vierkante meter voor voetbal en wat bij de organisatie van matchen komt kijken.
Nog ruimer past het Eurostadion in plannen van de stad Brussel en het Gewest voor de ontwikkeling van de grote Heizelvlakte, het zogenaamde Neo-project. Dat voorziet onder meer een shoppingcentrum, een hotel en congreszaal voor 5.000 man en stadsontwikkeling.
Nieuw nationaal
voetbalstadion
Heizelparking C
Ring
Twee
af te stane
gronden
Boudewijn-
stadion
Nieuw nationaal
voetbalstadion
Heizelparking C
Ring
Twee
af te stane
gronden
Boudewijn-
stadion
Nieuw nationaal
voetbalstadion
Heizelparking C
Ring
Twee
af te stane
gronden
Boudewijn-
stadion
Nieuw nationaal
voetbalstadion
Heizelparking C
Ring
Twee
af te stane
gronden
Boudewijn-
stadion
Nieuw nationaal
voetbalstadion
Heizelparking C
Ring
Twee
af te stane
gronden
Boudewijn-
stadion
/
Wie zijn de sleutelspelers en waarom?
1. De Belgische voetbalbond Het Eurostadion zou na het EK 2020 het nieuwe honk worden voor de thuismatchen van de Rode Duivels. Maar Club Brugge-voorzitter Bart Verhaeghe, ook sterke man van de voetbalbond, is tegen een nationaal voetbalstadion. Hij wil voor de thuismatchen roteren in de stadions van de topclubs. De voorzitter van de voetbalbond, Gérard Linard, opperde dat het stadion geen must was. Hij stelde voor wedstrijden in het Franse Rijsel, vlak over de grens, af te werken.
Officieel houdt de voetbalbond nog altijd vast aan een nieuw nationaal stadion voor de Rode Duivels. Zelfs nu de Uefa besliste het EK in Brussel te schrappen.
2. Voetbalclub Anderlecht Het Eurostadion had de nieuwe thuisbasis van de Belgische topclub moeten worden. Maar ondanks een voorakkoord met Ghelamco stapte Anderlecht uit de deal. Dat was het gevolg van een machtswissel aan de top, met de toenemende inmenging van AB InBev-miljardair Alexandre Van Damme. Zijn rechterhand, zakelijk directeur Jo Van Biesbroeck, kelderde de deal. Anderlecht zag het niet zitten in een ‘veld met bureaus errond’ te stappen. Commercieel vond de club het niet interessant dat het tot 10 miljoen euro huur per jaar aan Ghelamco zou moeten betalen en de projectontwikkelaar ook nog eens een groot deel van de horeca-inkomsten zou afromen.
Ghelamco-topman Paul Gheysens wilde het stadion redden door dan maar zelf een overnamebod uit te brengen op Anderlecht. Toen dat niet lukte – de club ging naar Marc Coucke - kwam er het dreigement dat ze de Vlaamse ondernemer aan de eerder afgesproken engagementen zouden houden. Maar Coucke prikte terug. Hij maakte duidelijk dat een voetbalclub best zelf eigenaar is van zijn stadion.
3. Projectontwikkelaar Ghelamco De pitch voor het Eurostadion was dat de Rode Duivels en Anderlecht er zouden gaan spelen. Nu dat niet doorgaat, is het meeste draagvlak voor het stadion weg.
De grootste kritiek op Ghelamco is een echo van die bij de bouw van de Ghelamco-arena in Gent. Volgens de criticasters socialiseert Ghelamco de kosten - het station dient daarbij als lokmiddel om staatssteun los te weken - en privatiseert het de opbrengsten uit commerciële randactiviteiten.
Hoe Ghelamco zelf het nieuwe stadion promoot
4. Stad Brussel en het Brussels Gewest De twee grote roergangers, Brussels schepen van Sport Alain Courtois (MR) en Brussels minister van Financiën Guy Vanhengel (Open VLD), beloofden dat het de belastingbetaler niets zou kosten. Maar intussen is duidelijk dat de overheid flink mee betaalt, zoals ook met de Ghelamco-arena in Gent het geval was.
Extra hinderpaal is dat het Eurostadion tegelijk Vlaams en Brussels is. Parking C is eigendom van Brussel, maar ligt op Vlaams grondgebied. Interregionale dossiers zijn altijd goed voor communautair dynamiet - kijk maar naar de discussie over de geluidsnormen rond Zaventem. Alsof het niet moeilijk genoeg is, blijkt nu dat Vlaanderen afstand moet doen van twee lappen grond die aan Parking C grenzen. Zonder kan de bouw van het Eurostadion niet beginnen.
5. De Vlaamse regering en administratie Vlaanderen beslist over de ruimtelijke bestemming van gronden. Die moet de juridische onderbouw geven aan grote bouwprojecten, waar alle nodige vergunningen aan getoetst moeten worden.
Ghelamco reed zich vast in een kluwen van procedures rond bouw- en milieuvergunning bij betrokken lokale besturen. Het bedrijf koos in de zomer vorig jaar voor de vlucht vooruit door alle aanvragen in te trekken en een nieuwe aanvraag in te dienen voor een omgevingsvergunning. Dat is een nieuwe procedure, waarbij bouw- en milieuvergunning in één pakket meteen door het hoogste Vlaamse niveau behandeld worden.
Uiterlijk eind januari 2018 moet Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) uitsluitsel geven over de cruciale omgevingsvergunning voor het Eurostadion. Die bundelt de bouw- en milieuvergunning voor het voetbalstadion. Bij een negatief advies is het terug naar af voor Ghelamco.
De Vlaamse regering worstelt met het dossier. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) is tegen het project en zet druk op Schauvliege om een negatief oordeel over de omgevingsvergunning te geven. Voor Weyts – zelf afkomstig uit de streek en bevoegd voor de Rand – is het imbuvable dat er een Brussels stadion op Vlaams grondgebied zou komen.
Ben Weyts en Joke Schauvliege
Schauvliege oordeelde tot nu toe dat de procedures hun normale beloop moeten krijgen.
De minister besloot intussen wel een omstreden buurtweg op Parking C – die eigenlijk al sinds de jaren 50 niet meer bestaat – af te schaffen. Zolang de buurtweg bestaat, kan Ghelamco niet met werken beginnen.
6. Grimbergen en de Vlaamse Rand Grimbergen en de omliggende Vlaamse gemeenten zijn tegen de komst van het Eurostadion. Zij vrezen een verkeers- en gezondheidsinfarct omdat het Eurostadion de nu al oververzadigde Brusselse Ring helemaal zal doen kapseizen.
De gemeenten dienden bij de officiële instanties een massa bezwaren in.
/
Hoeveel kost het?
De officiële communicatie is dat de bouw van het stadion 300 miljoen euro zal kosten. Dat is zonder alle extra’s die gepland zijn rond het stadion, zoals het paviljoen en de bedrijvencampus.
Met de ondergrondse parking zou een investering van 160 miljoen euro gemoeid zijn. Over de kosten, geldstromen en financiering van het commerciële complex bij het stadion bestaat nog veel onduidelijkheid. Dat gebrek aan transparantie zorgt voor een lawine van kritiek.
Het project is een samenwerking tussen verschillende Brusselse overheden en Ghelamco. Er is een kluwen aan contracten gesloten die niet allemaal openbaar zijn gemaakt. Het is niet bekend hoeveel Ghelamco zelf investeert. Het staat wel vast dat het bedrijf de komende 99 jaar elk jaar 1 euro voor de erfpacht van Parking C aan Brussel betaalt. De waarde van de gronden wordt geschat tussen 45 en 100 miljoen euro. De stad Brussel heeft wel een advocatenkantoor aangezocht om te onderzoeken hoe het de erfpacht kan annuleren, nu het stadion zo goed als zeker van de baan is.
Wat we nog weten: stad Brussel en het Gewest leggen elk 40 miljoen op tafel voor de parking. Het Gewest betaalt ook 4 miljoen euro eenmalige instapkosten aan het Brussels parkeeragentschap.
Daarnaast betaalt de stad de komende 30 jaar elk jaar 5 miljoen om het stadion voor eigen evenementen te gebruiken. En het Brussels Gewest geeft nog eens 30 jaar lang 1 miljoen voor de veiligheid. Het stopte ook tussen 1 en 1,5 miljoen in het organisatiecomité Euro 2020, waar Alain Courtois voorzitter van is. Er wordt ook gefluisterd dat het Gewest nog een paar tientallen miljoenen extra zal ophoesten voor de aanleg van een nieuwe verbindingsweg tussen de Brusselse Ring en het Eurostadion.
De optelsom komt al snel uit boven 200 miljoen euro subsidies.
/
Is het erg dat het EK niet naar Brussel komt?
Er is ten eerste gezichtsverlies, maar dat is ook snel weer vergeten. Voorstanders van het Eurostadion zwaaien graag met de gunstige economische effecten, maar daar is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Er is wel sprake van gunstige imago-effecten voor een stad of land dat een groot sportevenement mag organiseren.
Het is zeker zo dat België Europees achterop hinkt op het vlak van moderne voetbaltempels. Maar dat argument vervalt als het Eurostadion geen vaste bewoner krijgt die ook het commerciële potentieel ten volle kan benutten.
Volgens sommigen is er nog altijd plan-B, de renovatie van het Koning Boudewijnstadion, maar er is discussie of dat wel realistisch is. Het stadion is verouderd en komt zelfs in gerenoveerde toestand niet in aanmerking voor het EK. Voordeel is wel dat de internationale atletiekmeeting, de Memorial Ivo Van Damme, niet hoeft te verhuizen.
/
Komt er nog een stadion?
In theorie kan het wel, maar de kans is wel heel klein geworden. Het Eurostadion krijgt voor haar vergunningsaanvraag over de hele lijn een negatief advies van de bevoegde commissie waar 20 Vlaamse administraties samen in zetelen. De hoofdreden is dat Ghelamco te creatief zou omspringen met de wettelijk toegestane maximale oppervlakte. Het zou niet 50.000 maar meer dan 100.000 vierkante meter gebruiken voor zijn voetbal gerelateerde activiteiten.
Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) kan het negatief advies naast zich neerleggen. Maar het is duidelijk dat ze politiek amper manoeuvreerruimte heeft. Ze kan bijna niet anders dan het Eurostadion kelderen, zeker met de N-VA en haar Vlaamse collega Ben Weyts die tegen zijn.
Als Schauvliege de vergunning weigert, is het voor Ghelamco terug naar af. De projectontwikkelaar kan een nieuwe vergunning aanvragen voor een kleiner project – een Eurostadion-light. Het bedrijf opperde zelf al het voorstel om naar een stadion van 40.000 à 45.000 plekken te gaan. De vraag is of het financieel mogelijk is opnieuw een jarenlange procedure in te gaan en commercieel interessant genoeg om een fors gekrompen project te bouwen.
