De ware impact van corona

Ons land staat al sinds het begin van de coronacrisis bovenaan de grafiek van de meeste coronadoden per inwoners. Maar zegt dat iets? En toont dat de ware impact van corona?

Het draait allemaal om oversterfte. Dat is het aantal extra overlijdens in vergelijking met het gemiddelde van de voorbije jaren. Door de uitbraak van het dodelijke coronavirus zien we wereldwijd oversterfte, maar de coronastatistieken capteren die de werkelijke dodentol maar gedeeltelijk. Want niet al wie sterft aan de gevolgen van de dodelijke longziekte die het coronavirus veroorzaakt, komt in de statistieken als een coronadode. Mensen die thuis sterven en niet positief getest zijn, vallen bijvoorbeeld meestal buiten de boordtabellen.

Niet alleen vatten de officiële statistieken maar een deel van de dodentol, er zijn ook grote verschillen in hoe landen hun coronadoden tellen. Zo werden in België tijdens de eerste golf sterfgevallen in rusthuizen als coronadoden bestempeld, ook al waren ze niet getest. Dat verklaart voor een deel waarom ons land bovenaan de internationale ranglijst staat.

Om de werkelijke impact van het dodelijke coronavirus in België te kunnen vergelijken met die in andere landen, is er een veel correctere graadmeter: de oversterfte.

België telt vollediger dan andere landen

Zoals gezegd, België rapporteert meer coronadoden per hoofd dan om het even welk ander land. Maar de oversterfte en de gerapporteerde coronadoden in ons land lagen tijdens de zwaarste coronagolf wel erg dicht bij elkaar in de buurt.

De conclusie is dat hoe meer de oversterfte en het aantal gerapporteerde coronadoden elkaar overlappen, hoe beter een land de dodentol in kaart brengt. Niet alleen geven de oversterftecijfers voor elk land apart een completer zicht op de dodelijke impact van corona, ze laten ook beter toe om landen onderling te vergelijken.

Nederland telt 97 gerapporteerde coronadoden per 100.000 inwoners. Dat is veel minder dan onze coronasterfte van 198 overlijdens per 100.000 inwoners. Ook de maximale oversterfte (75% meer doden dan normaal in week 14) werd er nooit zo hoog als in België (95% meer doden dan normaal in week 15). Maar terwijl in België de volledige oversterftepiek kon toegeschreven worden aan covid-19 was dit in Nederland slechts 45% ervan.

Wanneer we de cijfers internationaal vergelijken zien we dat Spanje de grootste sterftepiek heeft gekend. In de week van 30 maart vielen er daar 20.809 doden. Dat zijn er 12.690 meer dan normaal of een oversterfte van 156%.

Niet alle landen publiceren cijfers rond oversterfte en niet elk land gebruikt dezelfde manier om die data te verzamelen. De cijfers komen bovendien met een paar weken vertraging binnen, verschillend van land tot land. Toch blijft de de oversterfte een cruciale statistiek om de dodelijke draagwijdte van het coronavirus te kunnen inschatten.

Grootste oversterfte bij ouderen

Tijdens de eerste golf sloeg het virus meedogenloos hard toe bij ouderen en dan vooral in de Belgische rusthuizen. Dat toont zich ook in de oversterftecijfers. Sinds januari 2020 stierven in ons land 9497 meer 85-plussers dan normaal. Ook in de leeftijdsgroep van 65 tot 75 jarigen vielen bijna 6170 meer doden dan normaal.

Bij alle andere leeftijdsgroepen zien we sinds januari zogenaamde 'ondersterfte'. Er vielen net minder doden dan normaal. De redenen daarvoor zijn divers en niet altijd even éénduidig. We weten bijvoorbeeld wel dat er dit jaar minder dodelijke verkeersongevallen zijn gebeurd dan normaal.